Reportage

Cao schoonmaak- en glazenwassersbranche definitief
Verder bouwen aan aantrekkelijke sector voor jong en oud

Op 20 december 2021 stemt maar liefst 97% van de leden van Schoonmakend Nederland in met het principeakkoord voor een nieuwe cao voor schoonmaak- en glazenwassersbranche. Een week later volgen de leden van CNV Vakmensen. En op 10 januari 2022 zegt 95,3% van de leden van FNV Schoonmaak volmondig ja op het principeakkoord. Hiermee is de nieuwe cao definitief. Rob Westerlaken, eerste onderhandelaar namens Schoonmakend Nederland: ‘Een prachtige uitkomst. Met deze cao bouwen we verder aan een aantrekkelijke sector waarin het goed ondernemen, werken en ontwikkelen is.’

Eerste onderhandelingsdag

Na een intensief voorbereidingstraject met (mkb)-leden van Schoonmakend Nederland, starten de onderhandelingen voor een nieuwe cao begin oktober 2021 in Utrecht. Voorafgaand aan de eerste presentatie van elkaars voorstellen wijst het ‘schoonmaakparlement’ van FNV Schoonmakend Nederland op het belang van naleving van de gemaakte cao-afspraken. Volgens Renate Bos, eerste onderhandelaar namens de vakbond, heeft de branche een prachtige cao. Maar papier is geduldig. Het is belangrijk dat iedereen zich houdt aan de gemaakte afspraken. De werkgevers op hun beurt vragen om constructieve onderhandelingen, waarin ‘hard op de inhoud, zacht op de relatie’ leidend is.

Gezamenlijke aanpak belangrijkste knelpunten

Die oproep is niet aan dovemansoren gericht, want van meet af aan zijn de onderhandelingen te karakteriseren als constructief. Een mooi voorbeeld hiervan is het door Schoonmakend Nederland gepresenteerde voorstel dat inzet op drie thema’s: duurzame inzetbaarheid en ontwikkeling van medewerkers, gezond, veilig en vitaal werken en goede beloning. De voorstellen moeten bijdragen aan de aanpak van de drie belangrijkste knelpunten: vergrijzing, ziekteverzuim en arbeidsmarktkrapte. De bonden herkennen zich in de gesignaleerde knelpunten en de eisen vanuit de bonden sluiten goed op de voorgestelde thema’s aan. Al snel wordt overeengekomen dat de drie thema’s leidend zijn in de volgende onderhandelingsronden.

De eerste onderhandeldagen staan vooral in het teken van verkenning en verdieping van elkaars voorstellen. Op sommige onderwerpen worden ook al de eerste overeenkomsten bereikt. Zo komen partijen overeen om de Arbeidsomstandigheden-cao te integreren in de Arbeidsvoorwaarden-cao. Met de integratie is er voortaan sprake van nog maar één cao, wat een stuk praktischer is.

Integraal voorstel

Maar, zoals bij alle cao’s, gaat het echte onderhandelen van start bij het loonbod. Dat gebeurt op dag vijf. Om hun looneisen extra kracht bij te zetten, start deze onderhandelingsdag met een actie van FNV Schoonmaak. Hierna doet Schoonmakend Nederland de bonden een integraal voorstel: de kwalitatieve voorstellen staan in verhouding tot de kwantitatieve: Fedde Monsma, manager cao: ‘Een overzichtelijk voorstel om onderbouwde (financiële) keuzes op te maken.’

Want dat er keuzes gemaakt moeten worden, staat vast. Het gat tussen het financiële voorstel van werkgevers en de eisen van de bonden blijkt groot. Monsma: ‘Met een fikse verhoging van de eindejaarsuitkering, terugkeer van de hoteltoeslagen en automatische prijscompensatie, overvroegen de bonden ons echt. Vragen staat natuurlijk vrij, maar de bonden moeten zich realiseren dat onze budgettaire ruimte niet tot in de hemel reikt. Zeker niet in deze onzekere coronatijd, waarin ondernemers, vooral in de hotellerie, zich weer geconfronteerd zien met enorme omzetverliezen.’

Dat gat blijft groot in de twee volgende onderhandelingsronden, waarin de partijen op de financiële voorstellen amper dichter bij elkaar komen. Die beweging komt er wel halverwege de laatste officiële onderhandelingsdag op 10 december 2021 in Amersfoort. Monsma: ‘De dag begon met een onbestemd gevoel. Het kon nog alle kanten uit. Maar na de lunch kwam er schot in de zaak en bereikten de partners overeenstemming over de laatste hete hangijzers. Rond 20.00 uur is er dan eindelijk witte rook. Een nieuwe cao voor de schoonmaak- en glazenwassersbranche is een feit!’

Spannend

Rob Westerlaken: ‘Deze nieuwe cao is tot stand gekomen in een constructief, soms spannend, overleg met respect voor elkaars standpunten en één gemeenschappelijk doel: een aantrekkelijke branche voor jong en oud. De gemaakte afspraken zijn – in de context van de toenemende arbeidsmarktkrapte, inflatie en verhoging van het minimumloon – goed voor onze werkgevers, onze schoonmakers en voor onze samenleving.’

Khadija Tahiri, president van het schoonmaakparlement van FNV Schoonmaak beaamt dit. ‘Vooral op het gebied van loon, een betere eindejaarsuitkering en afspraken over gezond het pensioen halen, hebben we echt goede stappen gezet. Iedere schoonmaker, jong of oud, gaat er door deze cao op vooruit.’

Onderscheidend

Ook Piet Adema, voorzitter Schoonmakend Nederland, is tevreden: ‘Zonder wrijving geen glans. Dit cao-traject had alles in zich wat nodig is om tot dit mooie resultaat te komen: een cao die recht doet aan onze bevlogen werkgevers en onmisbare medewerkers in onze prachtige branche. Met deze nieuwe cao kunnen we verder bouwen aan een vooruitstrevende en toekomstgerichte schoonmaaksector.’

Belangrijkste afspraken onder elkaar:

• Om een aantrekkelijke sector te zijn en te blijven en instroom te bevorderen, worden de lonen op 1 april 2022 met 3,4% verhoogd, op 1 april 2023 met 2,75% en op 1 april 2024 met 1,5%. De cao is voor 2,5 jaar afgesloten tot 1 juli 2024, dat geeft rust en stabiliteit in de sector.
• De eindejaarsuitkering stijgt met 0,3% per 1 januari 2022, 0,25% per 1 januari 2023 en 0,25% per 1 januari 2024.
• Om het voor jongeren aantrekkelijk te maken in de sector worden per 1 april 2022 de jeugdlonen verhoogd:
  • 20 jaar: van 75% naar 100% van het vakvolwassen loon;
  • 19 jaar: van 65% naar 90% van het vakvolwassen loon;
  • 18 jaar: van 55% naar 85% van het vakvolwassen loon;
  • 17 jaar: van 45% naar 80% van het vakvolwassen loon.
• Om instroom in de sector verder te bevorderen is afgesproken dat vakantiekrachten, studenten en scholieren tot aan de vakvolwassen leeftijd (20 jaar) kunnen kiezen om het loon wekelijks uitbetaald te krijgen. Daarnaast kunnen naast vakantiekrachten ook studenten en scholieren een all-in loon ontvangen.
• Vanaf 1 januari 2023 ontvangen schoonmaakmedewerkers in de hotelsector die werken op een feestdag een hogere feestdagentoeslag (150%).
• Voor werknemers die ouder zijn en het schoonmaakwerk zwaar vinden, hebben we de Eerder Stoppen met Werken-regeling verruimd. Medewerkers kunnen ervoor kiezen om maximaal 2 jaar (was 1 jaar) voor de AOW-gerechtigde leeftijd volledig (of gedeeltelijk) te stoppen met werken. Aan de regeling wordt een financieel consulent gekoppeld die de medewerkers inzicht geeft in de financiële gevolgen als ze overwegen gebruik te maken van de regeling.
• Cao-partijen stellen vanaf 1 januari 2023, via een verhoging van de RAS-premie met 0,3%, een geoormerkt bedrag beschikbaar voor een nader uit te werken Generatiepact-regeling (GP). Ook deze regeling maakt het voor oudere werknemers mogelijk om minder te werken en meer hersteltijd te krijgen.
• Om meer aandacht te hebben voor de gezamenlijke verantwoordelijkheid (medewerker en (leidinggevende) werkgever) in de beheersing van verzuim, wordt de expertise en focus van de verzuimcommissie verlegd naar kort verzuim (verzuim in eerste zes weken). Cao-partijen geven het thema grijs en kort verzuim via de commissie ziekteverzuim meer aandacht. Onder meer via onderzoek naar kort verzuim en de daarbij behorende problematieken. De commissie adviseert cao-partijen rondom kort verzuim. De controlerol van de commissie ten aanzien van de bezwaarprocedure 2e jaar en 90% loondoorbetaling vervalt per 1 januari 2022.
• Medewerkers die op of na 1 april 2021 ziek zijn geworden, krijgen met ingang van het tweede ziektejaar 100% van het loon doorbetaald (was 90%). Hier tegenover staat dat met ingang van het tweede halfjaar van de arbeidsongeschiktheid de opbouw van de bovenwettelijke verlofdagen stopt. Voor medewerkers die vóór 1 april 2021 in het tweede ziektejaar zitten, geldt de oude regeling.
• Om het voor medewerkers van met een andere religieuze achtergrond aantrekkelijk te maken te komen werken in de sector hebben zij de mogelijkheid verlof op te nemen op een niet-christelijke dag, mits de continuïteit van het werk op de locatie geborgd blijft.
• Bij overlijden van bloed- en aanverwanten in de 2e graad (zoals (schoon)broers/zussen) heeft de medewerker recht op 1 dag betaald verlof. Als het overlijden tot een noodzakelijke reis naar het buitenland leidt, kan de medewerker hiervoor verlof opnemen. Ook is geregeld dat je vrij krijgt op de dag dat je trouwt.

Scholing en opleiding

Om het voor werknemers aantrekkelijk te maken te blijven werken in de branche, investeren we in scholing en opleiding:

• De mogelijkheid voor een opleiding Nederlandse taal wordt voortgezet.
• De RAS stelt een budget beschikbaar voor de ontwikkeling van een opleiding digitale vaardigheden (inclusief eindtermen).
• De RAS ontwikkelt een herhaling op de basis(vak)opleiding, waarin meer aandacht is voor arbo en ergonomie. Ook doet de RAS een voorstel voor een terugkomdag. Deze dag, die 1 keer per 2 jaar plaatsvindt, heeft tot doel van elkaar te leren door het delen van kennis en (praktijk)ervaring.
• Cao-partijen stellen opnieuw via de RAS een bedrag beschikbaar om de brede inzetbaarheid van werknemers te bevorderen. Dit om werknemers in de gelegenheid te stellen om ook opleidingen te volgen voor andere functies dan binnen de schoonmaak beschikbaar zijn.
• Cao-partijen willen het vakmanschap breder ontwikkelen. Dit gaat verder dan een opleiding. Ook het opdoen van praktijkkennis en -ervaring is essentieel. Om de ontwikkeling van breder vakmanschap te stimuleren zijn de volgende zaken van belang:
  • Continueren van het Goede Gesprek
  • Opzetten van een Skillspaspoort/Work-ID
  • Certificeren van praktijkkennis en -ervaring

Voor dit laatste werkt de RAS een voorstel uit voor een professionele leeromgeving in de sector in de vorm van een (virtueel) Schoonmaak Leerhuis.

• Schoonmakers die de ambitie hebben om zich door te ontwikkelen, krijgen daarvoor de ruimte. Dat geldt ook voor schoonmakers die een leidinggevende positie ambiëren, zonder dat hieruit de verplichting voortvloeit dat de medewerker ook automatisch doorstroomt naar die leidinggevende positie. Dit is altijd ter beoordeling van de werkgever.