Duurzaamheidsdoelen
Het belang van en de communicatie over duurzaamheid heeft de laatste jaren een vlucht genomen. Vanuit wet- en regelgeving komt er van alles op ondernemers af. Net als Schoonmakend Nederland, benadert de NVZ duurzaamheid vanuit de 17 duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties. Dit model kijkt naar verschillende aspecten, naast klimaatverandering en biodiversiteit, maakt ook gender gelijkheid onderdeel uit van de doelen. 

‘Schoonmaak levert in elk geval een bijdrage aan SGD 3 en 12’, vertelt Lisa tijdens haar presentatie. ‘Er wordt een bijdrage geleverd aan een gezond leven en welzijn voor iedereen (SDG 3) en aan een verantwoorde consumptie en productie (SDG 12), doordat de gezondheid en levensduur van gebouwen verlengd wordt. Schoonmaakmiddelen zijn nodig voor de schoonmaak én hygiëne. ‘Corona toont aan hoe belangrijk dat is’.  

Corona toont aan hoe belangrijk schoonmaak en hygiëne zijn

Schoonmaakmiddelen
De mate waarin schoonmaakmiddelen duurzaam zijn verschilt. Je kunt er op twee manieren naar kijken: het product zelf of naar de verpakking. Bij het product gaat het over de inhoud, chemische stoffen en de impact op het milieu (bij gebruik, in afval(water) en bij de grondstofwinning).

Bij verpakking kun je kijken naar recyclebaarheid, maar ook naar het verminderen van verpakkingsmateriaal en recyclaat (gerecycled materiaal) gebruiken. Het uiteindelijke doel is een circulaire verpakking.

Verpakkingen
Verpakkingen zijn onmisbaar. Verschillende initiatieven zetten zich in voor de verduurzaming van verpakkingen. Een Europees initiatief heeft als doel om in 2025 20% gerecycled materiaal in kunststof verpakkingen te gebruiken. NVZ werkt aan een richtlijn ‘Duurzaam verpakken’.

Gemengde verpakkingen vormen een aandachtspunt. Op dit moment zijn dat kwalitatief mindere producten. Er wordt nagedacht over hoe je de kwaliteit van deze verpakkingen kan verbeteren. Harmonisatie en het centraal inzamelen van alle verpakkingen uit de professionele sector lijken daar een oplossing voor.

Wat is de CLP-verordening?
Schoonmaakmiddelen zijn chemische producten. ‘Het sentiment is dat deze per definitie gevaarlijk zijn voor het milieu. Maar dat is iets te kort door de bocht’, vertelt Lisa. De CLP-verordening geldt voor deze middelen en ziet toe op een hoog veiligheidsniveau bij productie én gebruik.

Producten die een gevaar indeling zijn, herken je aan iconen. CLP staat voor het indelen (classification), etiketteren (labelling) en verpakken (packaging. Een deel van de inhoud en de vorm van het etiket wordt dus door wet- en regelgeving bepaald. In totaal zijn er negen pictogrammen, waarvan er vier vaak bij schoonmaakmiddelen gebruikt worden.

Bijvoorbeeld: producten met ‘dode vis’ pictogram zijn niet altijd minder duurzaam. Stel dat je je om hetzelfde resultaat te halen, kiest voor een product met een lagere concentratie werkzame stof (het product valt dan in een lagere risicocategorie). Maar het gevolg is dat je meer van het product nodig hebt, en er is meer verpakkingsmateriaal en dus meer transport nodig. Dan kan de milieubelasting hoger uitvallen.

Een product in een hogere concentratie aanbieden, zorgt dat er minder verpakkingsmateriaal en transport nodig zijn. Dit kan leiden tot een hogere CLP-verordeninig.

 Duurzaamheidsclaims
In reclames voor schoonmaakmiddelen zie je verschillende claims voorbij komen. Termen die je bij schoonmaakmiddelen tegenkomt zijn bijvoorbeeld biologisch afbreekbaar, natuurlijk en biobased.

Voorop staat dat een product altijd moet voldoen aan wet- en regelgeving. Maar dat is geen claim die je op een verpakking mag zetten. Voor schoonmaakmiddelen geldt de Detergentenverordening. Hierin wordt bepaald dat alle oppervlakte actieve stoffen in schoonmaakmiddelen biologisch afbreekbaar moeten zijn. Dit betekent dat het middel volledig afbreekt tot de van nature voorkomende stoffen water, koolstofdioxide en anorganische zouten. Omdat bij wet is geregeld dat een product ‘biologisch afbreekbaar’ hoort te zijn, mag je dit niet op de verpakking te zetten. Lisa adviseert: ‘ben dus terughoudend met het maken van deze claims’

Natuurlijk en biobased
In de praktijk wordt met natuurlijk en biobased hetzelfde bedoeld. Deze termen verwijzen naar de oorsprong van de ingrediënten. Een grondstof kan natuurlijk of synthetisch zijn. Een natuurlijke grondstof is hernieuwbaar, een synthetische grondstof is door de mens gemaakt.

Natuurlijke schoonmaakmiddelen wekken vaak de associatie ‘veilig’ op. Maar de oorsprong zegt niets over de veiligheid. Alle schoonmaakmiddelen moeten voldoen aan de zelfde wetgeving die hoog veiligheidsniveau waarborgt. Eén van de deelnemers aan de bijeenkomst brengt de inwerktijd van middelen nog naar voren. ‘Een goed natuurlijk product dat lang moet inwerken, verliest het soms van een agressief snelwerkend product’.

Duurzaamheidskeurmerken, ook wel ecolabel
Een duurzaamheidskeurmerk is een keurmerk dat wordt toegekend aan producten / diensten die minder milieubelastend zijn dan kwalitatief vergelijkbare producten / diensten, op basis van een aantal vooraf bepaalde criteria, verleend door een onafhankelijke instelling of overheidsinstantie.

Greenwashing, dat is als een organisatie of product zich groener voordoet dan dat het daadwerkelijk is, is misleiding en niet toegestaan. Een mooi marketingverhaal over duurzaamheid van een product is niet voldoende, het gaat om de onderbouwing. En daarbij helpt een keurmerk.

Er zijn verschillende duurzaamheidskeurmerken die op verschillende aspecten van het product en het productieproces beoordelen. De aspecten zijn:

• Productie (denk aan energie, efficiëntie tijdens productieproces)
• Formulering (grondstoffen in product)
• Verpakking (recyclebaar, recyclaat)
• Sociale impact (werkomstandigheden tijdens productieproces, ook bij grondstofwinning)
• Circulariteit (uiteindelijke doel)

Omdat de keurmerken verschillende aspecten beoordelen, is het niet mogelijk te zeggen welk keurmerk het beste is. Wat vind jezelf belangrijk en wat vind je klant, zijn vragen die meespelen bij de vraag waar je voor kiest. Voor sommige productcategorieën is beperkt of geen keus. Ook financiële overweging speelt mee: een keurmerk kost geld en dat heeft niet iedereen.

Keurmerken voor schoonmaakmiddelen
Op dit moment zijn er zes keurmerken voor schoonmaakmiddelen.

• Charter voor Duurzaam Schoonmaken
• Cradle-to-cradle
• Ecocert
• Ecogarantie
• Europees Ecolabel
• Nordic Swan Ecolabel

NVZ houdt factsheet over schoonmaakmiddelen bij. Per keurmerk wordt aangegeven op welke duurzaamheidsaspecten getoetst wordt.

Charter voor Duurzaam Schoonmaken
Een bijzonder initiatief is dat van Europese fabrikanten: Charter voor Duurzaam Schoonmaken. Het Charter richt zich op de gehele levenscyclus van het product, kijkt naar de milieu-impact en naar de voorlichting over veilig en duurzaam gebruik. Fabrikanten die zich aansluiten werken voortdurend aan verbetering van veiligheid en welzijn van mensen en vermindering van milieubelasting. Lees meer. 

Gebruiksfase
Algemene adviezen:

• Wees zuinig met water en product
• Gebruik waar mogelijk lage watertemperaturen
• En (kunststof) verpakkingen scheiden

Voor in de agenda
De volgende inspiratiesessie over duurzaamheid vindt plaats op 1 april van 14.00-15.30 uur. Het onderwerp wordt zo snel mogelijk bekend gemaakt.