Arbeidsmigratie, inzet onbenut potentieel en zuinig met menselijk kapitaal
De cijfers over de ontwikkeling van de economie in de eerste maanden van 2024 laten nog even op zich wachten, maar hebben al wel een paar andere belangrijke feiten en verwachtingen in beeld. Zo is de totale werkgelegenheid in de eerste maanden van dit jaar met +1,1% gegroeid. De werkloosheid is tegelijkertijd iets opgelopen naar 3,7%. Die gekke combinatie is mogelijk doordat er nu meer mensen mee willen doen op de arbeidsmarkt dan een jaar geleden. Toen was de zogenoemde bruto arbeidsparticipatie (waarmee we bedoelen: het aandeel mensen van alle 15 tot 75-jarigen in Nederland die (willen) werken) 75,6%. Nu is dat 76,0%. Dat zijn zowat 110.000 mensen extra beschikbaar voor werk.
Na correctie voor de werkloosheid resulteert de netto arbeidsparticipatie op gemiddeld 73,8%. Dit is historisch hoog en de op één na hoogste in Europa (alleen in het nietige IJsland is die met 77,1% nog behoorlijk hoger, het gemiddelde in de EU is 61,5%). En inmiddels zijn er de eerste signalen dat de economie weer wat harder gaat groeien en dat werkgevers in met name de verschillende dienstensectoren hun personeelsbestand zo zachtjes aan weer wat willen uitbreiden.
En dan moet de vergrijzing nog op gang komen! Volgens verschillende bevolkingsprognoses uit de afgelopen jaren, krimpt de potentiële beroepsbevolking (dus iedereen tussen 15 en 75 jaar oud) dit decennium in Europa met ruim -2% en stagneert die in Nederland, of krimpt mogelijk zo’n -1,5% tot -2%. En dat zet stevig door in de jaren ’30 en ’40 van deze eeuw.
De Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 bracht er afgelopen januari nog een dik en doorwrocht rapport over uit. Centrale aanbeveling: ga voor een gematigde bevolkingsgroei, en omdat er te weinig kinderen worden geboren in Nederland, al jaren, en ook in de toekomst, is immigratie onontbeerlijk.
Experts
Bron: Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050
Tegelijkertijd zijn er door economen, politici en overheden de afgelopen jaren mogelijkheden geïnventariseerd om aan het gevolg (nog grotere krapte op de arbeidsmarkt!) te kunnen ontkomen.
Dat is een heel rijtje geworden. Om te beginnen: werklozen beter aan het werk helpen, parttimers meer uren laten werken (in Nederland werkt 47% van alle werkenden in deeltijd, daarmee zijn we wereldkampioen) en onze arbeidsparticipatie verhogen door meer mensen naar de arbeidsmarkt te trekken. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferde in februari dat er dan dus maar liefst een onbenutte arbeidsreserve is van 1,2 miljoen personen!
Dit klinkt prachtig! Een panklare oplossing voor onze zo moeilijk onvervulbare vacatures!
Maar goed, die werklozen zijn op zo’n super krappe arbeidsmarkt misschien niet voor niks werkloos. Wellicht is die mooie vacature van een werkgever die veel te ver weg zit. Of heeft die kandidaat net even iets te veel noten op z’n zang. Of matchen de gevraagde en geboden uren per week echt helemaal niet. Of geldt dat voor de gevraagde en de geboden soft skills. Of vergt de beschikbare ervaring een stevige om- of bijscholing, waar beide kanten nu even niet de tijd en het geld voor over hebben.
Onbenut arbeidspotentieel onder deeltijders beperkt
Die 525.000 parttimers, dat zijn natuurlijk wel hele personen, maar die willen en kunnen doorgaans maar een paar uur extra, en niet een hele formatieplaats. Vorig jaar berekenden economen hoeveel extra full time equivalents (fte) dat zou kunnen opleveren. In het economenvakblad ESB (Onbenut arbeidspotentieel onder deeltijders beperkt, 3 mei 2023) kwamen zij tot maar 69.000 fte – niet een getal van 525.000 dus (toen overigens nog 488.000).
En die ruim 291.000 (106.00+ 185.000) mensen die nog nooit hebben gewerkt, of al heel lang niet meer, en er met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid ook nog niet klaar voor zijn, en die waarschijnlijk liefst in deeltijd zullen willen of moeten werken… Dat deel van het onbenutte arbeidspotentieel zal eerder een (ook nog eens in aanvang moeilijk in te zetten) extra arbeidspotentieel van zeg eens 60.000 fte opleveren.
Uitwegen arbeidsintensieve sectoren zoals schoonmaakbranche
Het zou dus al heel wat zijn als we van die door het CBS becijferde arbeidsreserve van 1,2 miljoen er een kwart miljoen aan de slag kunnen krijgen – verspreid over alle regio’s van heel Nederland, in alle beroepen, in alle bedrijfstakken, met heel veel aanpassingen en scholing en geduld.
Dan dus maar meer arbeidsmigranten toelaten, meer arbeidsbesparend digitaliseren en automatiseren, de pensioenleeftijd sneller verhogen, laagopgeleiden reactiveren, fiscale belemmeringen wegnemen, ondernemen in en opleiden voor bepaalde sectoren ontmoedigen zodat er mensen beschikbaar komen voor andere sectoren, de arbeidsproductiviteit verhogen, nog andere mogelijkheden, of een combinatie hiervan?
Bron: Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050
Al die ingrepen zijn voor werkgevers moeilijk tot bijna onmogelijk te realiseren. Wat je als ondernemer/werkgever wel helemaal zelf in de hand hebt, is de kwaliteit van je werkgeverschap. Word aanstekelijk werkgever! Een werkgever waar mensen met voorrang naartoe willen, en ook niet meer weg willen. Kan ‘de polder’ ondertussen al die andere, niet minder belangrijke deeloplossingen aanpakken.
