De rode draad in het gesprek is het woord beweging. Praten over zijn bedrijf Synergie is praten over hemzelf en omgekeerd. Waarbij hij de vorige zin al meteen corrigeert. Het is niet ‘zijn’ bedrijf. Hij mag dan aan de wieg hebben gestaan van het Utrechtse bureau voor strategisch advies en begeleiding, het is niet zijn bezit en hij is er niet de baas van. Synergie is een coöperatie. De medewerkers hebben allemaal evenveel te zeggen. Met elkaar helpen ze bedrijven en organisaties bij hun veranderingsproces. Van Zoelen legt nadruk op het belang en de waarde van het team. Alle leden hebben een inbreng vanuit eigen deskundigheid, ervaring en eigenschappen. Er zijn immers weinig vraagstukken die één simpele oplossing kennen.

Samenwerking

De opgave is ingewikkeld. Een bedrijf dat meer maatschappelijk verantwoord wil werken, de ecologische footprint wil verkleinen, kinderarbeid in de keten wil uitbannen of een inclusief personeelsbestand wil opbouwen, heeft ook te maken met de markt. Uiteindelijk moet wel winst worden gemaakt. Het in elkaar passen van die puzzelstukjes vraagt om verschillende deskundigheden die elkaar aanvullen. Daarom is samenwerking zo belangrijk. ‘We zijn op elkaar ingespeeld’, zegt Van Zoelen. ‘Ieder weet wat de ander kan bijdragen en hoe hij of zij tegen zaken aankijkt. Zelfs als iemand niet aan een bijeenkomst kan deelnemen, nemen we die invalshoeken automatisch mee.’ En dan is er ook het team van de klant. ‘We heten niet voor niets Synergie en doen het écht samen.’

Zoals je thuis het goede doet, kan dat ook in je bedrijf

Zweverig

Bewust blijft de omvang van de coöperatie beperkt. ‘We willen klein blijven om grote dingen te kunnen doen’. Groei is geen doel. Prettig werken, jezelf kunnen ontplooien en bijdragen aan een goede zaak wel. Wie denkt dat deze idealistische insteek zweverig is, heeft het mis. Synergie maakt gewoon winst. Sterker nog: het heeft in het 27-jarig bestaan nog nooit een jaar afgesloten met rode cijfers. Iedereen heeft een goed inkomen. Maar omzet en winst zijn niet de drijfveren. ‘We willen de vrijheid hebben een samenwerking op elk moment te kunnen stoppen. Dat is een manier om gelijkwaardig écht te werken aan de stappen die nodig zijn.’ Een deel van de omzet gaat trouwens naar maatschappelijke doelen. Dat is statutair vastgelegd.

Sprintersrol

Beweging is Joris van Zoelen op het lijf geschreven. Hij is fanatiek atleet en behoort tot de Nederlandse top in zijn leeftijdsgroep[RE1] . Zijn kracht zit in de sprint en de samenwerking. Met zijn teamgenoten bij U-Track Atletiek is hij Nederlands kampioen estafette 4 x 100 meter en nationaal recordhouder op de 4 x 200 meter. Die energieke sprintersrol neemt hij mee naar zijn werk. Als bedrijven de transitie lastig vinden, roept hij meteen: ‘Dat kunnen we oplossen. Dat lukt wel.’ Zijn collega’s zijn, om in sporttermen te blijven, de marathonlopers die vooral kijken hoe je energie moet doseren om uiteindelijk zo goed mogelijk de finish te halen. ‘Ik ben van het type eerst doen en dan denken’, zegt hij met enige zelfspot. Zo nodig corrigeert het team hem. Hij gelooft in de kracht van beweging, waarmee bedrijven en organisaties zich kunnen ontwikkelen en een bijdrage kunnen leveren aan een betere wereld.

Simpel

Zingeving vormt een tweede rode draad door dit gesprek. Een bedrijf, een organisatie, je werk: het moet ertoe doen. Activiteiten moeten bijdragen aan een samenleving waarin iedereen wordt gewaardeerd. Waarin je anderen benadert, zoals je zelf benaderd wilt worden. ‘Een directeur van een chocoladefabriek, vader van een zoon van tien, weet of voelt dat voor de cacao, die hij inkoopt, een kind van tien elders wordt uitgebuit. De raad van bestuur van een kledingconcern moet de eigen tieners kunnen garanderen dat hun t-shirts niet zijn genaaid door mensen die in fabrieken werken waar ze dagelijks gevaar lopen. Zo simpel is het. Zoals je thuis het goede doet, kan dat ook in je bedrijf.’ Dat is best lastig als je loopbaan altijd gericht is geweest op omzet, winst of aandeelhouderswaarde. Vandaar de rol als coach: anderen helpen in het gedragsveranderingsproces. Dat betekent soms de spiegel voorhouden, confronteren, maar ook de weg wijzen, stimuleren en versnellen. Met altijd oog voor de balans tussen idealisme en realisme.

Wormen

Terugkijkend, denkt Van Zoelen dat de basis voor zijn werk in zijn jeugd ligt. Verantwoord omgaan met je omgeving, is met de paplepel ingegeven. Hij vertelt erover met warmte, maar ook met enige ironie. ‘We zaten op de vrije school en aten biochaotisch. Groenten en fruit kwamen van de ecologische winkel. Je was blij als je maar een paar wormen vond. Tijdens vakanties gingen we kamperen. Met ons allen achterin een oude Saab naar Zweden. Luxe was niet nodig. Genieten van de natuur was belangrijker dan vertier en vermaak.’

Zo hoeft verantwoord leven er niet uit te zien, zegt hij nu. Toch waardeert hij enorm wat hij meekreeg. Hij heeft veel geleerd van zijn vader, die grote overnames en fusies van bedrijven begeleidde. ‘De cijfers in de boeken gaven nooit de doorslag. Zijn belangrijkste criterium was of de mannen, het waren in die tijd altijd mannen, dezelfde waarden deelden. Zo niet, dan was een mislukking ingebakken. Daar konden geen cijfers tegenop.’  

Waarde

Geld verdienen is geen doel, het klinkt eenvoudig. Delen is beter dan voor jezelf houden. Je drijfveer moet zijn om waarde te creëren voor de samenleving. Daarvoor moeten bedrijven in beweging komen. Als je niet precies weet hoe je dat moet aanpakken, is er hulp. Je moet het eerst zelf willen, met een duidelijk doel voor ogen en de ambitie de eindstreep te behalen. ‘Het is net een marathon’, zegt de sprinter.

Uiteindelijk moet wel winst worden gemaakt